De klemtoon wordt in dit woordenboekje aangegeven door een  accent grave (') op de beklemtoonde klinker of r. Bij tweeletter groep woorden is de klemtoon niet aangegeven, daar deze da steeds op de eerste lettergreep valt. De door medeklinkers om sloten r wordt als een klinker beschouwd en kan dus ook beklemtoond worden. De ij wordt niet als in het Nederlands uitgesproken maar als ie-j. Het werkwoord smijati se (lachen) word dus niet uitgesproken, smij-ati se" maar "smie-jati se". Voor duidelijkheid wijzen wij er nog op dat het accent (grave) ter aan duiding van de klemtoon in de oorspronkelijke Bosnische teksten natuurlijk niet voorkomt.

Woorden voor dingen en begrippen (zelfstandige naamwoorden)
 Twee kenmerkende verschillen tussen het Nederlands en het Bosnisch treden al meteen aan de dag bij de zelfstandige naamwoorden. In de eerste plaats krijgen deze in het Bosnisch uitgangen die afhangen van de functie van het woord in de zin. In de tweede plaats krijgen ze geen lidwoord, dat wil zeggen: men kan er niet een, de of het vóór zetten, Wél kent men woorden. Allereerst een overzicht van de vervoeging van drie zelfstandige naamwoorden in de zeven (!) naamvallen die in het Bosnisch worden onderscheiden: 

Deze voorbeelden zijn slechts bedoeld om een idee te geven van de problemen ze gelden niet voor alle mannelijke, vrouwelijke en onzijdige zelfstandige naamwoorden!
Omdat men geen lidwoorden gebruikt, is het soms niet eenvoudig het onderscheid duidelijk te maken tussen bijvoorbeeld die stad en een stad. Beide zijn grad (vergelijk plaatsnamen als Sarajevo, Banjaluka, Tuzla).
Zonodig kan men hier echter het telwoord één (Bosnisch: jedan) gebruiken in plaats van het onbepaalde lidwoord. Ook jedan wordt vervoegd; het krijgt uitgangen die overeenkomen met die van de zelfstandige naamwoorden. In het Bosnisch-Nederlands gedeelte van dit woordenboek zijn alle zelfstandige naamwoorden in de eerste naamval (onderwerp;
Nominatief) vermeld. Door middel van een m, v of o is aangegeven of de woorden mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn. Als vuistregel kan men aanhouden dat:

- woorden eindigend op een medeklinker mannelijk zijn
- woorden eindigend op een a vrouwelijk zijn, en
- woorden eindigend op een e of een o onzijdig zijn.
Ook hierop bestaan echter vele uitzonderingen.

Bepalingen (bijvoeglijke naamwoorden en dergelijke)
Bepalingen bij zelfstandige naamwoorden, zoals jong(e) in een jonge vrouw, staan precies als in het Nederlands in de regel vóór het zelfstandig naamwoord en krijgen dezelfde uitgang. 'Een jonge vrouw’ is mlada žena (eerste naamval), 'jonge vrouwen’ is mlade žene enzovoorts.
Dus bijvoorbeeld:
 (een) goed boek dabra knjiga (vrouwelijk)
 (een) goede stad dobar grad (mannelijk)
 (een) goed dorp dobro selo (onzijdig)  

Aanwijzende voornaamwoorden (deze, die enz,) zijn in het Bosnisch te verdelen in drie typen ovaj (dit, deze) heeft betrekking op zaken die hij de spreker zijn of horen, taj op zaken die bij de aangesprokene zijn of horen. En onaj (gindse) op zaken die ver weg zijn ofbij derden horen. Deze aanwijzende voornaamwoorden worden alle vervoegd en krijgen in principe soortgelijke uitgangen als de zelfstandige naamwoorden waar ze bij staan.

Een overzicht met de uitgangen in de eerste naamval (onderwerp):

De uitgangen in de naamvallen 2-7 komen weer in grote lijnen overeen met die van de zelfstandige naamwoorden.
Ook bepalingen van het type mijn, Uw, zijn (bezittelijke voornaamwoorden) krijgen uitgangen die globaal overeenkomen met die van de zelfstandige naamwoorden waarop ze betrekking hebben. Een overzicht met de diverse vormen in de eerste naamval (onderwerp):

Bij onzijdige zelfstandige naamwoorden bezittelijke voornaamwoorden gebruiken als bij vrouwelijke woorden.
Persoonlijke voornaamwoorden (ik, jij, hem, ons, enz.)

Ook deze woorden worden vervoegd.

Het Bosnisch kent de beleefde aanspreekvorm Vi, waarvan het gebruik vrijwel overeenkomt met dat van het Nederlandse U.
Doordat de werkwoordsvormen voor de verschillende personen (ik, jij, hij enz.) in het Bosnisch verschillend zijn, kan men de persoonlijke voornaamwoorden, als ze als onderwerp in de zin optreden, desgewenst weglaten zonder dat de zin onduidelijk wordt.
In de praktijk doet men dit veelal.

Werkwoorden

Er zijn twee hulpwerkwoorden: zijn en willen. Met het eerste geeft men aan dat een gebeurtenis in het verleden ligt, bijvoorbeeld:   ontvangen - primili         zij hebben ontvangen - oni su primili

Het hulpwerkwoord willen wordt gebruikt voor de toekomende tijd (waar we in het Nederlands zullen of gaan voor gebruiken).

Bijvoorbeeld:

ik doe - ja ću          ik zal (wil) doen - ja ću činiti

De eenvoudigste vervoegingen:

Desgewenst kan men deze werkwoordsvormen combineren met de persoonlijke voornaamwoorden (ik, jij enz.) die hierboven zijn gegeven.
Dus: ik ben - ja sam enzovoorts.

In vele gevallen zijn van de in dit woordenboek opgenomen werkwoorden zowel het voltooide als het onvoltooide aspect vermeld, aangeduid door de afkortingen p, a, en i, a. Deze duiden op een taalverschijnsel dat in de West-Europese talen praktisch niet voorkomt, maar dat in het Bosnisch een belangrijke rol speelt.

Een handeling, die nog steeds voortduurt, voortduurde of zal voortduren of waarvan de voltooiing de spreker niet voor ogen staat wordt door het onvoltooide aspect weergegeven. Dit is o, a, het geval bij gewoontes, handelingen die een onbepaald aantal keren plaats vinden, handelingen waarbij de spreker niet zozeer let op het resultaat, als wel op de handeling zelf.

Als echter het uiteindelijke resultaat of de voltooiing van een handeling aanwezig is, was, of voorzien wordt, zal men het voltooide aspect gebruiken.

Dit geldt ook voor handelingen, waar van aangeduid wordt hoeveel keren zij plaats vinden.

Zegt men bijv: 'Ik koop nooit bij X', dan zal men het onvoltooide aspect gebruiken, omdat men hier niet één handeling met een tastbaar resultaat op het oog heeft, maar meer een gewoonte.
Men zegt dus: ne kupujem (van ‘kupovati', i.a.) nikada kod X,   Maar in de zin: ‘Vanmorgen heb ik een nieuw overhemd gekocht', gebruikt men natuurlijk het voltooide aspect, omdat men hier het resultaat van de handeling duidelijk op het oog heeft, nl, het nieuwe overhemd. Men zal dus zeggen: Jutros sam kup io (van 'kupiti', p.a,) novu košulju.

Ontkennende en vragende zinnen
De ontkenning is simpel: men zet het woordje ne (niet) vóór het werkwoord:

Er zijn verschillende manieren om een zin in de vragende vorm te zetten. Door de zin te beginnen met   da li: u danst ( Vi) plešete danst u da li Vi plešete?
Een andere mogelijkheid is het woordje li achter het werkwoord te zetten danst u - plešete li? of  plešete li Vi? ofwel igrate li Vi?

Ing. Salih Čavkić

NEKOLIKO OSNOVICA HOLANDSKOG JEZIKA
ISPRAVNO PISANJE  |  ISPRAVAN IZGOVOR | RJEČNIK ARHAIZAMA